Ewangelicki kościół Zbwiciela w Dębowcu
Społeczność ewangelicka Dębowca zorganizowała się ponownie – po okresie kontrreformacji – w drugiej połowie XIX w. Zadaniem powstałej w tym czasie Ewangelickiej Gminy Szkolnej było założenie i utrzymywanie szkoły wyznaniowej. Wspólnota objęła swoim zasięgiem sąsiadujące Kostkowice oraz Iskrzyczyn. Inicjatorem przedsięwzięcia był ówczesny wójt Dębowca – Jerzy Zabystrzan.
Status szkoły uległ zmianie po wejściu w życie w Monarchii Austro-Węgierskiej w 1869 r. ustawy o szkolnictwie ludowym. Szkoła wyznaniowa przekształcona została w szkołę publiczną utrzymywaną przez gminę polityczną. Po przekształceniu, w Dębowcu pojawiła się druga szkoła publiczna, dlatego nadano im numery, dawna szkoła katolicka otrzymała numer 1, ewangelicka numer 2. Mimo upublicznienia, szkoła numer 2 była w dalszym ciągu szkołą o charakterze ewangelickim ze znaczącą przewagą dzieci wyznania ewangelickiego i ewangelickim nauczycielem. Publiczna szkoła ludowa nr 2 mieściła się w budynku będącym własnością gminy szkolnej aż do 1908 r. Wtedy obie szkoły przeniesione zostały do nowego budynku i utraciły swoje numery.
Budynek „starej” szkoły pochodzący z 1856 r. służył jeszcze społeczności ewangelickiej przez wiele lat i zachował się do dzisiaj. Położony jest przy ul. Cieszyńskiej nr 8.
Po zamknięciu przez Komisję Religijną w 1654 r. kościoła ewangelickiego w Dębowcu, miejsce pochówku ewangelików pozostało przez ok. 200 lat, na wspólnym cmentarzu dla obu wyznań. Był on położony wokół drewnianego kościoła, po wschodniej stronie drogi Dębowiec – Gumna, nad brzegiem rzeki Knajki. Po wybudowaniu murowanego kościoła katolickiego po przeciwnej stronie drogi, konsekrowanego w 1857 r., w jego sąsiedztwie urządzono nowy cmentarz. W tym czasie ewangelicy postanowili założyć własny cmentarz. Ponieważ najbliższe zbory ewangelickie znajdowały się wtedy w Cieszynie, Drogomyślu i Goleszowie, powołano Ewangelicką Gminę Cmentarną, której zadaniem było założenie i utrzymywanie konfesyjnego cmentarza. Obszar działania gminy cmentarnej obejmował, podobnie jak gminy szkolnej, oprócz Dębowca również Kostkowice i Iskrzyczyn.
Miejsce na cmentarz wyznaczono w centrum wsi w pobliżu szkoły. W 1869 r. wybudowano niewielką (50 m2) kapliczkę cmentarną, z wejściem od strony południowej, z wieżą w której zawieszono dzwon. Prawdopodobnie nie odprawiano w niej nawet nabożeństw żałobnych, gdyż nie mieściła gromadzących sie uczestników pogrzebów. Na miejscu kapliczki w 1912 r. wzniesiono trzykrotnie większą kaplicę, z wejściem od południa, w której oprócz nabożeństw pogrzebowych odbywały się początkowo tylko dwa nabożeństwa niedzielne w ciągu roku. W wieży kaplicy zawieszono trzy dzwony. Rozbrzmiewały rankiem, w południe i o zmierzchu każdego dnia, przed rozpoczęciem po zakończeniu nabożeństw, w chwilach szczególnych, w czasie wielkiego zagrożenia i wtedy kiedy odchodzili ludzie. Tak było zawsze w czasie pokoju. Były jednak okresy ciszy, gdy dzwony zdejmowano z kościelnej wieży i przeznaczano na wojenne potrzeby, tak było w czasie I wojny światowej.
W 1937 r. w kaplicy zainstalowano organy. Wykonał je Paweł Sikora z Dębowca z zawodu stolarz, samouk. Dokonał rzeczy nadzwyczajnej, zbudował organy, które zwykle wykonywane są przez specjalistyczne firmy, zatrudniające wykwalifikowanych i doświadczonych fachowców z wielu dziedzin. Koszty pokryło w całości miejscowe Koło Związku Polskiej Młodzieży Ewangelickiej.
Cmentarz powiększano dwukrotnie – w 1897 i 1964 roku. Obecnie zajmuje powierzchnię 44 arów. Z biegiem lat liczba odprawianych w kaplicy nabożeństw wzrastała, od 2001 r. nabożeństwa odbywają się w każdą niedzielę oraz w dniach świątecznych. Konsystorz Kościoła Ewangelicko- Augsburskiego w RP podjął w 1993 r. uchwałę w sprawie nazwania kaplicy w Dębowcu Kościołem Zbawiciela. W 2000 r. kościół rozbudowano, liczba miejsc siedzących powiększyła się ze 170 do 230.
W 2006 r. przystąpiono do budowy nowego Domu Zborowego. Po pięciu latach budynek oddano do użytku. Obiekt mieści dwie sale zebrań służące celom kultu religijnego, mieszkanie służbowe, kancelarię i zaplecze kuchenne. Wspólnota ewangelicka, na obszarze działania dawnej gminy szkolnej i cmentarnej liczy obecnie około 700 osób.
Opracowanie: Stanisław Kubicius
